บทอาขยาน ชมดง อิเหนา - YouTube
บทร้อง ซึ่งบรรจุเพลงไว้ตามอารมณ์ของเรื่อง บทร้องแต่งเป็นกลอนบทละครเป็นส่วนใหญ่ อาจมีคำประพันธ์ชนิดอื่นบ้างแต่ไม่นิยม บทร้องนี้จะมีเฉพาะโขนโรงในและโขนฉากเท่านั้น บทพากย ์ การแสดงโขนจะเดินเรื่องด้วยบทพากย์ ซึ่งแต่งเป็นคำประพันธ์ชนิดกาพย์ฉบัง 16 หรือกาพย์ยานี 11 บทมีชื่อเรียกต่าง ๆ ดังนี้ YouTube Video บทเจรจา เป็นบทกวีที่แต่งเป็นร่ายยาว ส่งและรับสัมผัสกันไปเรื่อยๆ ใช้ได้ทุกโอกาส สมัยโบราณเป็นบทที่คิดขึ้นสดๆ เป็นความสามารถของคนพากย์ คนเจรจา ให้ได้ถ้อยคำสละสลวย ปัจจุบันนี้ บทเจรจาได้แต่งไว้เรียบร้อยแล้ว 2. พากย์รถ เป็นบทชมพาหนะและกระบวนทัพ ไม่ว่าจะเป็นรถ ม้า ช้าง หรืออื่นใด ตลอดจนชมไพร่พลด้วย YouTube Video 4. พากย์โอ้ เป็นบทโศกเศร้า คร่ำครวญ ซึ่งตอนต้นเป็นพากย์ แต่ตอนท้ายเป็นทำนองร้องเพลงโอ้ปี่ ให้ปี่พาทย์รับ YouTube Video 6. พากย์เบ็ดเตล็ด เป็นบทที่ใช้ในโอกาสทั่วๆ ไป เป็นเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ที่ไม่เข้าประเภทใด YouTube Video
อาขยาน บทชมดง อิเหนา ศึกกะหมังกุหนิง - YouTube
16 มี. ค. 2565 18:38 น. หลังจากที่ ปอ ตนุภัทร เลิศทวีวิทย์ และ โรเบิร์ต ไพบูลย์ ตรีกาญจนานันท์ ได้ไปบวชพราหมณ์ ที่ธรรมสถานวิโมกสิวาลัย ใน อ. สวนผึ้ง จ.
๒๖๔ – ๒๖๕). จะเห็นได้ว่าจากบทละครทั้งสองเรื่องที่ยกมาไว้ ณ ข้างต้นนั้นมีความคล้ายคลึงกันทั้งทางด้านการเปรียบ และการใช้คำ มีการใช้ นกแก้ว นกแขกเต้า นกเบญจวรรณ นกนางนวล และนกจากพราก ที่เหมือนกัน นอกจากนี้ยังใช้การเปรียบเหมือน(อุปมาโวหาร) โดยใช้คำว่าเหมือน ในต้นวรรคที่ ๒ และ ๔ ในหลาย ๆ วรรค ข้าพเจ้าจึงเห็นว่าการที่กวีใช้โวหารและคำที่คล้ายคลึงกันในการแต่คำประพันธ์นั้น เป็นเพราะเห็นว่า กวีที่แต่งมาก่อนนั้นมีสำนวนโวหารที่ดีควรแก่การนำมาปรับใช้ในงานประพันธ์ของตนเองเพื่อให้เกิดความไพเราะอย่างที่กวีได้เคยอ่านมาในงานที่เคยศึกษามาก่อนหน้านี้ หรือที่เรียกว่างานครู อ้างอิง พุทธยอดฟ้าจุฬาโลก พระบาทสมเด็จ. (๒๕๔๐). บทละครเรื่องรามเกียรติ์. พิมพ์ครั้งที่๙ กรุงเทพมหานคร. :กรมศิลปากร พุทธเลิศหล้านภาลัย พระบาทสมเด็จ. (๒๕๔๖). บทละครเรื่องอิเหนา. พิมพ์ครั้งที่๑๕ กรุงเทพมหานคร. สำนักพิมพ์ศิลปาบรรณาคาร เธียรดนัย วิเทศพงษ์ (อาจารย์ดำ.. ) ครุฯภาษาไทย มบส. ๒๙/๖/๖๑
วรรณกรรมสมัยอยุธยา เล่ม 2. กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, 2545. คำสำคัญ
การพากย์ชมดง ใช้สำหรับพากย์เวลาผู้แสดงชมสภาพภูมิประเทศ ป่าเขา ลำเนาไพรและสัตว์ป่าน้อยใหญ่ เริ่มทำนองตอนต้นเป็นทำนองร้องเพลงชมดงใน ตอนท้ายเป็นทำนองการพากย์ธรรมดา โดยมีตัวอย่างบทพากย์ฉบัง 16 เช่น พระราม พระลักษมณ์และนางสีดา เอ่ยชมสภาพป่าที่มีความสวยงาม หลังจากออกจากเมืองเพื่อบวชเป็นฤษีในป่า "เค้าโมงจับโมงมองเมียง คู่เค้าโมงเคียง เคียงคู่อยู่ปลายไม้โมง ลางลิงลิงเหนี่ยวลดาโยง ค่อยยุดฉุดโชลง โลดไล่ในกลางลางลิง ชิงชังนกชิงกันสิง รังใครใครชิง ชิงกันจับต้นชิงชัน นกยูงจับพยูงยืนยัน แผ่หางเหียนหัน หันเหยีบเลียบไต่ไม้พยูง" — บทพระราชนิพนธ์เรื่องรามเกียรติ์ รัชกาลที่ 2